Người dân tộc Chu-ru ở vùng Tây Nguyên duy trì theo chế độ mẫu hệ với việc bắt chồng của con gái. Phong tục bắt chồng này đòi hỏi một khoản chi phí khá lớn. Điều này dẫn đến việc người Chu-ru trong các huyện Đơn Dương và Lạc Dương thuộc tỉnh Lâm Đồng có những phong tục “bắt” chồng khá độc đáo. Cùng Giải mã giấc mơ tìm hiểu rõ hơn về phong tục này qua bài viết hôm nay nhé.
Mục Lục Bài Viết
Nguồn gốc của phong tục bắt chồng tại Việt Nam
Thời điểm cuối đông và đầu xuân, cái nắng ấm áp tan chảy băng giá, những cánh hoa Pơ lang nở rộ, tô điểm mảng đỏ rực trên bầu trời xanh Tây Nguyên. Đây cũng là mùa “bắt chồng” sôi động của các thiếu nữ thuộc các dân tộc như Chu Ru, Cil, Cơ Ho…
Nguồn gốc của nghi lễ độc đáo này xuất phát từ chế độ mẫu hệ được duy trì bởi các dân tộc trên vùng Tây Nguyên. Mẫu hệ ám chỉ rằng phụ nữ là người có quyền thừa hưởng gia sản và làm chủ gia đình, trong khi đàn ông sẽ phải vào ở với gia đình của vợ. Vì vậy, khi các thiếu nữ tại những dân tộc này đến độ tuổi “cập kê”, họ có quyền được “bắt chồng”.
Khám phá chi tiết về quy trình của phong tục bắt chồng Tây Nguyên
Đây là một phong tục đã được con người Tây Nguyên thừa hưởng và duy trì tới ngày nay mà không phải bắt ép bất cứ khía cạnh nào. Vì vậy, phong tục bắt chồng cũng sẽ diễn ra theo quy trình sau đây:
Chuẩn bị trước khi bắt chồng
Trước khi bước vào lễ “bắt chồng”, các cô gái ở đây thường gửi bà mai bà mối đến nhà của chàng trai để tiến hành giai đoạn thăm dò. Thời gian thăm dò này thường phải kéo dài một thời gian khá lâu. Mục đích của giai đoạn này là để tìm hiểu về thân thế, gia đình, lai lịch và đặc điểm cá nhân của đối tượng nam.
Quyết định của chàng trai
Khi các cô gái nhận thấy rằng trái tim của mình thuộc về một người con trai, bà mối được thông báo về cuộc tình này. Gia đình và dòng họ của cô gái sau đó gửi đại diện, thường là bà mối cùng với người trưởng lão trong gia đình đến nhà của chàng trai để tiến hành cuộc “hỏi dạm”. Trong phong tục bắt chồng, nếu cả hai gia đình đồng tình về cuộc hôn nhân thì sẽ thảo luận và chọn một đêm tốt lành để cô gái đến đeo chiếc nhẫn vào tay chàng trai. Nếu sau đêm đó chàng trai đồng ý đeo chiếc nhẫn này, đó có nghĩa là anh ấy đồng ý lấy cô gái làm vợ.
Tuy nhiên, nếu chàng trai không đồng ý đeo nhẫn vào tay sau đêm tốt lành đó, mọi người sẽ tôn trọng và kết thúc một cách bình lặng. Trường hợp này nếu cô gái vẫn quyết tâm muốn lấy chàng trai đó làm chồng thì hẹn gặp lại sau 7 ngày. Cô gái sẽ chọn một đêm đẹp trời và trở lại nhà của chàng trai, trao lại chiếc nhẫn. Chỉ khi nào chàng trai đồng ý đeo nhẫn vào tay của mình, thì mọi cuộc đàm phán hôn nhân mới thực sự bắt đầu.
Cử hành hôn lễ
Phong tục bắt chồng chỉ thành công sau khi cả hai gia đình đã đồng tình về cuộc hôn nhân này. Trong thời gian chuẩn bị cho lễ hội này, cô gái sẽ được đưa đến nhà của chàng trai và ở đó trong vòng 7 ngày. Trong khoảng thời gian này, cô gái cần thể hiện khả năng và sự sẵn sàng của mình bằng cách tham gia vào các hoạt động hàng ngày của gia đình nhà chồng. Họ phải nấu cơm, cắt cỏ, đi rừng lấy củi và tham gia vào những công việc nặng nhọc khác.
Sau 7 ngày, nếu gia đình chàng trai không còn bất cứ thắc mắc gì cô gái thì gia đình nhà gái sẽ đến đón cô trở về. Lúc đó, gia đình của họ gái sẽ mang theo lễ vật, thường là một con heo, trâu hoặc bò cùng với lương thực và thực phẩm đủ để tổ chức một bữa tiệc cho cả hai gia đình.
Thời gian diễn ra phong tục bắt chồng
Phong tục bắt chồng của các cô gái trong dân tộc này diễn ra chỉ trong ngày mùng 1 Tết đến hết tháng 3 theo lịch Âm lịch. Đây là mùa mà các cô gái có cơ hội tỏ tình và cầu hôn người mình yêu. Hành động này thể hiện mong muốn xây dựng một gia đình hạnh phúc và cũng là cách để họ thể hiện những phẩm chất quý báu trong việc tạo dựng gia đình.
Theo truyền thống, lễ hội “bắt chồng” gồm 4 nghi lễ chính: Nau Rwang (dạm), Nautơnia (hỏi), Bơng Khiang gơu (cưới) và Nau choă (thăm nhà). Trước lễ hội, gia đình của cô gái chuẩn bị lễ vật bắt chồng, bao gồm một con gà, trầu cau, thuốc lá, rượu cần, nhẫn bạc và một số vật phẩm sẵn sàng để đưa tặng gia đình của chàng trai.
XEM THÊM: Tìm Hiểu Phong Tục Bắt Vợ Độc Đáo Của Người Dân Tộc H’mong
Hiện nay, trong bối cảnh xã hội phát triển, việc xây dựng mối quan hệ hôn nhân đã trở nên tự do và chủ động hơn. Mọi người có thời gian và cơ hội để yêu đương và tìm hiểu đối tác trước khi đưa ra quyết định về hôn nhân. Tuy nhiên, dân tộc Tây Nguyên vẫn giữ nguyên phong tục bắt chồng vẫn rất tự hào về văn hóa của họ.